Người xưa ngậm lá cây rẻ quạt chữa ho bởi siêu tác dụng này

1/ Đặc điểm hình ảnh nhận dạng cây rẻ quạt

Cây rẻ quạt có tên khoa học là Belamcanda chinensis (L) DC, thuộc họ La dơn (Iridaceae), dân gian thường gọi là dẻ quạt, lưỡi đồng, xạ can hay bạch quả đều là một. Hình dáng của cây rẻ quạt là tỏa đều xung quanh tựa như cánh quạt xòe. Bởi vì màu sắc nổi bật, đem lại tính thẩm mỹ cao nên cây thường được trồng trong sân vườn hoặc trường học để trang trí, làm cảnh. Đặc điểm nhận biết cây rẻ quạt là:

• Cây rẻ quạt thuộc dạng thân thảo, chiều cao khoảng 20-50cm, rễ cây dài và mọc bò sát mặt đất, có củ phình to ở phần rễ.
• Lá rẻ quạt có hình ngọn giáo, chiều dài khoảng 30-40cm, rộng 2cm. Gân lá song song và mọc thẳng đứng xen lẫn nhau trên một mặt phẳng. Lá cây mọc xòe từ thân chính và tỏa ra như hình nan quạt.
• Hoa rẻ quạt mọc từng chùm rất đẹp, mỗi bông hoa có 6 cánh mảnh, có màu sặc sỡ như vàng, cam với các đốm màu nhỏ trên cánh hoa.
• Cây có quả hình nang màu đen bóng giống với trứng chim sẻ, có sọc ngang và chứa nhiều hạt nhỏ bên trong màu xanh đen.

(Ảnh: Hình ảnh cây rẻ quạt đang ra hoa)

Những bộ phận của cây rẻ quạt có thể làm thuốc là thân, rễ với tên gọi là Xạ Can. Trước khi làm thuốc bạn cần cắt bỏ rễ con rồi phơi hoặc sấy khô. Lúc nào cần dùng chỉ cần ngâm thân và rễ cây đã sấy khô với nước gạo 1-2 ngày cho mềm. Tiếp đó là thái mỏng phơi hoặc sấy khô. Nếu dùng tươi thì cần nướng cho chín.

2/ Những dược chất có trong rẻ quạt

Cây rẻ quạt được dân gian sử dụng toàn bộ từ rể đến hoa. Trong thân cây rẻ quạt có chứa các dược chất có lợi cho sức khoẻ như Irisin A, Irisin, Belamcanidin, Methyliristinone,... và nhiều dược chất có lợi khác.

• Irisin A: Irisin A có tác dụng chống viêm, ức chế quá trình viêm nhiễm và giảm sự phát triển của các tế bào viêm. Điều này có thể đem lại lợi ích cho các bệnh lý viêm nhiễm như viêm khớp, viêm gan, viêm đường hô hấp và các bệnh lý viêm khác. Ngoài ra, Irisin A cũng có tác dụng làm tăng sự phân giải đường huyết và tăng cường sự nhạy cảm của cơ thể đối với insulin. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc kiểm soát mức đường huyết và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến đường tiêu hóa như tiểu đường.
• Belamcanidin: Một trong những tác dụng quan trọng của Belamcanidin là khả năng chống vi khuẩn và chống viêm. Hợp chất này có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn có hại và giảm sự viêm nhiễm trong cơ thể. Điều này có thể giúp hỗ trợ quá trình phục hồi sau chấn thương và bệnh lý viêm nhiễm. Ngoài ra, Belamcanidin cũng có khả năng chống oxi hóa. Nó giúp bảo vệ tế bào khỏi tác động của các gốc tự do và tác nhân gây hại khác, giúp duy trì sự cân bằng chất chống oxi hóa trong cơ thể. Một số nghiên cứu cũng đã cho thấy rằng Belamcanidin có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư. Hợp chất này có thể có tiềm năng trong việc ngăn chặn và điều trị một số loại ung thư.
• Methyliristinone: Methyliristinone được nghiên cứu về khả năng chống vi khuẩn và chống viêm. Nó cũng được cho là có tác dụng chống oxi hóa và bảo vệ tế bào khỏi tổn thương.

3/ Lá cây rẻ quạt có tác dụng gì?

Theo Y học Cổ truyền, rẻ quạt là một bài thuốc quý với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe, đặc biệt đối với hệ hô hấp. Từ xưa mãi cho đến ngày nay, một số địa phương vẫn trồng cây rẻ quạt để lấy lá làm các bài thuốc, phổ biến như:

• Rẻ quạt có thể chống vi khuẩn và ức chế virus gây ra các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp thường gặp.
• Nước sắc rẻ quạt có công dụng tăng cường chức năng hô hấp, bổ phổi, giảm ho, long đườm, giảm khó thở, tác dụng sâu và mạnh. Người bị ho có đườm khi dùng lá rẻ quạt sẽ rất nhanh khỏi bệnh.
• Rẻ quạt có khả năng ức chế các chủng vi khuẩn như liên cầu tan máu, trực khuẩn ho gà và có tác dụng yếu với nhóm tụ cầu vàng.
• Trong các thí nghiệm trên chuột nhắt, rẻ quạt có tác dụng hạ sốt cao rõ rệt. Bên cạnh đó loại thảo dược này còn có đặc tính kháng viêm rất tốt.
• Chống oxy hoá, ngăn ngừa sự phát triển của tế bào ung thư.

4/ Cách sử dụng lá cây rẻ quạt chữ ho hiệu quả

Với những dược chất quý có trong cây rẻ quạt và những tác dụng tốt cho sức khoẻ, người xưa đã sử dụng lá cây rẻ quạt chữa các bệnh ho rất hiệu quả, cách làm như sau:

• Bài thuốc trị hen hoặc viêm phế quản: Chuẩn bị ma hoàng, rẻ quạt, khương bán hạ mỗi loại 8g, 12g tử uyển và khoản đông hoa, 3 lát gừng tươi và 3 quả đại táo. Sau đó sắc lấy thuốc uống trong ngày.
• Bài thuốc trị ho do nhiễm lạnh: Dùng 10g khoản đông hoa, tử uyển, rẻ quạt, sinh khương và bán hạ chế, 3g ngũ vị tử và tế tân cùng 7g ma hoàng. Sắc hỗn hợp trên với 600ml, đun nhỏ lửa cho tới khi còn 200ml. Dùng uống hết trong ngày và uống trong vòng 2 ngày sẽ thấy hiệu quả rõ rệt.
• Bài thuốc trị viêm họng sưng đau: Chuẩn bị rẻ quạt tươi và thái mỏng. Mỗi lần dùng 20g rẻ quạt sắc với khoảng 300ml nước cho tới khi còn 150ml nước thì vớt bỏ bã. Sau đó thêm mật ong rồi khuấy đều và uống trong ngày. Ngoài ra bạn cũng có thể sử dụng 4g rẻ quạt cùng cam thảo sống, hoàng cầm mỗi vị 2g. Đem tất cả dược liệu đã chuẩn bị tán thành dạng bột mịn và hòa với nước mát để uống.
• Bài thuốc chữa viêm yết hầu: Sử dụng 9g rẻ quạt; 6g cam thảo, bạc hà, ngưu bàng tử. Sắc với khoảng 500ml nước cho tới khi còn 150ml thì tắt bếp. Sau đó chia nước sắc thành 2 lần và uống hết thuốc trong ngày. Nên sử dụng thuốc khi còn ấm để đảm bảo hiệu quả của bài thuốc. Bạn nên uống thuốc sau khi ăn sáng và tối. Duy trì việc dùng thuốc liên tục 5-7 ngày sẽ thấy tác dụng giảm chứng viêm yết hầu.

(Ảnh: Rẻ quạt được trồng để lấy lá chưa bệnh ho hiệu quả)

Trong những trường hợp gấp gáp, bạn có thể chỉ cần dùng lá cây rẻ quạt, rửa sạch, nhai và ngậm nhiều lần trong ngay cũng có thể chữa dứt điểm các cơn ho hiệu quả.

5/ Những bài thuốc khác từ cây rẻ quạt

Ngoài việc chữa bệnh ho, chữa viêm phổi và bổ phổi, cây rẻ quạt còn được dân gian sử dụng cho các bài thuốc khác, như:

5.1/ Rẻ quạt chữa rắn cắn

Sử dụng một nắm lá cây rẻ quạt, rửa sạch và để ráo nước hoàn toàn. Sau đó dùng chày giã nát cây thuốc. Trước khi sử dụng rẻ quạt, vệ sinh vết thương sạch sẽ, đắp cả phần bã thuốc và nước thuốc vào vết rắn cắn. Bạn có thể dùng thêm băng gạc để cố định. Sau vài tiếng thì tháo băng và vệ sinh lại sạch sẽ. Để vết thương mau lành bạn hãy kiên trì đắp thuốc liên tục, da sẽ hồi phục da non và tái tạo hiệu quả.

5.2/ Trị chứng tích nước trong bụng

Sử dụng 20g rẻ quạt sấy tươi. Trước khi dùng cần rửa sạch đất cát, tạp chất và để cho ráo nước. Tiếp đó giã lấy nước cốt và uống. Sử dụng bài thuốc này liên tục cho tới khi có thể tiểu tiện như bình thường và bụng không còn căng tức hoặc ứ nước.

5.3/ Thông sữa và tăng tiết sữa

Đun 10g rẻ quạt phơi khô cùng 800ml nước trong khoảng 15-20 phút. Sau đó chắt lọc lấy phần nước thuốc và uống hàng ngày 2 lần sau bữa ăn. Ngoài ra, người mẹ có thể sử dụng phần bã thuốc để đắp vào bầu ngực.

5.4/ Cây rẻ quạt chữa ho cho trẻ sơ sinh

Dùng cây rẻ quạt để chữa ho cho trẻ sơ sinh là biện pháp chưa được kiểm chứng lâm sàn và nên hết sức cẩn trọng, đặc biệt khi bé chưa đầy một tháng tuổi. Một số nguồn tin cho rằng dùng cây rẻ quạt chữa ho cho trẻ sẽ tránh những tác dụng phụ nếu như dùng thuốc kháng sinh thì đúng, nhưng chưa đầy đủ. Kháng thể ở trẻ sơ sinh rất không ổn định, khi trẻ bị ho, cần có sự theo dõi kỹ lưỡng cho các ba mẹ, sự tư vấn của các bác sĩ chuyên khoa. Một số trường hợp, dùng cây rẻ quạt chẳng những không giúp trẻ hết ho mà còn phát sinh những tác dụng phụ đáng tiếc.

Không chỉ riêng cây rẻ quạt, tất cả các loại dược liệu đều chỉ có thể sử dụng với liệu lượng nhỏ đối với trẻ trên 6 tháng tuổi, sau khi có sự tư vấn kỹ lưỡng từ thầy thuốc. Các ba mẹ không nên vội tin vào nguồn thông tin trên internet, hoặc những nguồn tin không uy tín.

5.5/ Trị khó tiểu, bí tiểu và đại tiện không thông

Sử dụng 10g rẻ quạt sấy khô, đun sắc với khoảng 1l nước. Đun lửa vừa cho tới khi cô cạn lại còn khoảng 300ml. Mỗi ngày chắt lấy nước thuốc để uống và kiên trì sử dụng thuốc trong khoảng 7-10 ngày sẽ thấy hiệu quả rõ rệt.

Vitrue Detox Phổi là một sản phẩm của Vitrue Detox được chiết xuất từ Cát cánh và Rẻ quạt, 2 thành phần vô cùng tốt cho sức khoẻ hệ hô hấp. Vitrue Detox Phổi là sản phẩm tinh chất dạng nước, được chiết xuất bởi công nghệ EECV của Cộng hoà Liên bang Đức. EECV là công nghệ chiết xuất dược liệu hiện đại nhất hiện nay, giúp giữ được 90% dược chất ban đầu, loại bỏ kim loại nặng và một số hoạt chất không tốt cho sức khoẻ trước khi đóng gói thành phẩm. Do đó, Vitrue Detox Phổi rất an toàn và hiệu quả, không lo tác dụng phụ khi sử dụng lâu dài.

(Ảnh: Tinh chất rẻ quạt có trong Vitrue Detox Phổi)

Ngày nay, rẻ quạt được người dân nhân giống và cung cấp cho các nhà máy chiết xuất thảo dược, tạo ra những sản phẩm trị ho và bảo vệ phổi chất lượng cao và an toàn cho sức khoẻ. Qua bài viết này, chúng tôi hi vọng rằng bạn đã hiểu rõ về cây rẻ quạt cũng như cách sử dụng sao cho an toàn, hiệu quả. Chúc gia đình bạn luôn nhiều sức khoẻ!